OECD ortalamasının oldukça üzerinde olan Türkiye’de, haftalık ortalama çalışma süresi 45,7 saat. Buna rağmen çok sayıda çalışan, yaptığı fazla mesainin karşılığını alamıyor. Özellikle sendikasız işçiler için düzenlenen sözleşmelerde sıkça yer alan “fazla çalışma ücrete dahildir” ifadesi, işverenler tarafından fazla mesai ücreti ödenmemesi için kullanılıyor. Ancak Yargıtay, bu ibarenin her türlü fazla çalışmayı kapsamayacağını açık şekilde ortaya koydu.
Yılda 270 saat sınırı aşılamaz
İş Kanunu’na göre haftalık 45 saatin üzerindeki çalışmalar fazla mesai sayılıyor ve bu saatler için yüzde 50 zamlı ücret ödenmesi gerekiyor. Taraflar arasında “fazla çalışma dahil” ibaresi bulunsa bile, yıllık toplam fazla mesai süresi 270 saati geçtiğinde işçiye mutlaka ek ödeme yapılması gerekiyor.
Yargıtay’ın kararına göre bu 270 saatlik sınır, ayda ortalama 22,5 saat, haftalık ise yaklaşık 5 saat fazla çalışmaya denk geliyor. Örneğin bir işçinin 10 ay 18 gün çalıştığı süre içinde bu oranın üzerine çıkılması durumunda, işverenin fazla mesai ücretini ayrıca ödemesi zorunlu hale geliyor. Aksi durumlarda işçi dava açarak hakkını yargı yoluyla alabiliyor.
Asgari ücretli işçiler için daha sıkı koruma
Kararda dikkat çeken bir diğer önemli unsur ise ücret düzeyine ilişkin oldu. Asgari ücretle çalışanlar için iş sözleşmesine “fazla mesai dahildir” ifadesi eklense dahi, bu çalışanlara fazla çalışma yaptırılması hukuken geçersiz sayılıyor. Bu tür durumlar dava konusu olduğunda mahkemeler genellikle işçi lehine karar veriyor.
